Ελάτε να προστατεύσουμε το θαλάσσιο περιβάλλον από τις υδατοκαλλιέργειες
Η Ακταία είναι μια πανελλήνια συμμαχία που αποτελείται από ομάδες πολιτών, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, επιστήμονες και άτομα από περισσότερες από 20 κοινότητες σε όλη την Ελλάδα. Με βάση αποδεικτικά και επιστημονικά στοιχεία, εναντιωνόμαστε στη δραστική πρόταση για επέκταση των βιομηχανικών ιχθυοκαλλιεργειών κατά 24 φορές στις ακτές μας.
Όχι στις βιομηχανικές ιχθυοκαλλιέργειες! Ναι στις ζωντανές θάλασσες και κοινότητες!
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Η μαζική επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών βιομηχανικής κλίμακας κατά 24 φορές σε όλη την έκταση των άλλοτε παρθένων ακτογραμμών της Ελλάδας αποτελεί μια επείγουσα και σοβαρή απειλή για το περιβάλλον, τον βιοπορισμό των κοινοτήτων, τους πληθυσμούς των άγριων ψαριών και τον τρόπο ζωής αιώνων που αγαπούν τόσο οι κάτοικοι όσο και οι επισκέπτες/-ριες. Αυτή η ανεξέλεγκτη επέκταση κινδυνεύει να αλλοιώσει για πάντα τη φυσική ομορφιά και ισορροπία που χαρακτηρίζουν αυτές τις παράκτιες περιοχές εδώ και γενιές.
Σοκαριστικά στοιχεία για τις ιχθυοκαλλιέργειες στην Ελλάδα
1,2 κιλά άγριων ψαριών χρειάζονται για να παραχθεί 1 κιλό ψαριού ιχθυοκαλλιέργειας
Παραδόξως, η εκτροφή σαρκοφάγων ψαριών, όπως στην περίπτωση του λαβρακιού και της τσιπούρας, απαιτεί κατά μέσο όρο 1,2 κιλά άγριων ψαριών για την παραγωγή μόλις 1 κιλού εκτρεφόμενου ψαριού. Αυτό οδηγεί σε εξάντληση των αποθεμάτων άγριων ψαριών παγκοσμίως και σε μεγαλύτερη πείνα στις φτωχότερες χώρες, όπου τα ψάρια εξαφανίζονται από τα παράκτια ύδατα.
Καταστροφή λιβαδιών ποσειδωνίας
Λόγω τεράστιων ποσοτήτων αποβλήτων και ευτροφισμού, oι ιχθυοκαλλιέργειες σε ανοιχτούς κλωβούς έχουν πολύ αρνητικό αντίκτυπο στα πολύτιμα λιβάδια ποσειδωνίας, μια βασική δεξαμενή άνθρακα στη Μεσόγειο. Πολλές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα λειτουργούν παράνομα πάνω από τα λιβάδια ποσειδωνίας, παρά τις σαφείς διατάξεις της ελληνικής και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Υπάρχουν στοιχεία για καταστροφή των λιβαδιών ποσειδωνίας κοντά σε ιχθυοτροφεία.
Υποστηρικτικό υλικό: [1]
Μαζικοί θάνατοι και δραπετεύσεις εκτρεφόμενων ψαριών
Οι περιπτώσεις μαζικών θανάτων των εκτρεφόμενων ψαριών είναι συχνές και έχουν καταγραφεί σε διάφορες περιοχές, όπου έχουν προκαλέσει μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά. Τα ψάρια εκτροφής που δραπετεύουν μπορούν να οδηγήσουν σε αλλοίωση της γενετικής ποικιλομορφίας και ανταγωνισμό για τους πόρους, επηρεάζοντας την υγεία και την προσαρμοστικότητα των άγριων ψαριών, διαταράσσοντας παράλληλα τη βιοποικιλότητα.
Ακραία χρήση φορμαλδεΰδης και αντιβιοτικών
Οι βιομηχανικές ιχθυοκαλλιέργειες χρησιμοποιούν ανεξέλεγκτα φορμαλδεΰδη, παρασιτοκτόνα και αντιβιοτικά, βλάπτοντας το περιβάλλον, τα άγρια ψάρια και τον άνθρωπο. Τα παρασιτοκτόνα προκαλούν χημική αντίσταση στις θαλάσσιες ψείρες σε είδη που δεν είναι στόχος τους. Ταυτόχρονα, η χρήση αντιβιοτικών ενισχύει την ανθεκτικότητα σε εκτρεφόμενα και άγρια είδη, θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία. Το SeafoodWatch συνιστά την αποφυγή λαβρακιών και τσιπούρων εκτροφής.
Μικροπλαστικά και απόβλητα
Σύμφωνα με έρευνα της Ozon NGO, στην Ελλάδα οι ιχθυοκαλλιέργειες ρυπαίνουν με μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών και αποβλήτων, τα οποία είναι εμφανή στο θαλάσσιο περιβάλλον. Εάν οι ΠΟΑΥ εφαρμοστούν πλήρως 336.530 τόνοι αποβλήτων θα καταλήγουν στη θάλασσα κάθε χρόνο.
Περιοχές Natura 2000
Το Natura 2000 είναι ένα δίκτυο περιοχών που έχει σχεδιαστεί για τη διαφύλαξη των σπανιότερων και πλέον απειλούμενων ειδών και οικοτόπων της Ευρώπης. Πολλές ιχθυοκαλλιέργειες στην Ελλάδα βρίσκονται σε περιοχές Natura 2000, απειλώντας αυτά τα πολύτιμα οικοσυστήματα.
Επέκταση των υφιστάμενων ιχθυοτροφείων κατά 24 φορές σε όλη την Ελλάδα
Ο σχεδιασμός των ΠΟΑΥ αυξάνει τις εκτάσεις ιχθυοκαλλιέργειας 24 φορές, από 9.800 σε 240.000 στρέμματα. Κόλποι γεμάτοι ιχθυοτροφεία θα εκπλήσσουν δυσάρεστα ανθρώπους από όλο τον κόσμο που επισκέπτονται την Ελλάδα έχοντας ακούσει για τα κρυστάλλινα καταγάλανα νερά της. Έξι ΠΟΑΥ θα έχουν διπλάσια με τριπλάσια έκταση ιχθυοκαλλιεργειών από όση υπήρχε σε ΟΛΗ την Ελλάδα πριν από τις ΠΟΑΥ.
Υποστηρικτικό υλικό: [1] [2]
Απειλή για την τουριστική βιομηχανία
Πανελλαδική δημοσκόπηση έδειξε ότι το 42% των Ελλήνων θα επέλεγε να ΜΗΝ επισκεφθεί ένα μέρος με ιχθυοκαλλιέργειες. Σύμφωνα με έρευνες, ο τουριστικός τομέας παρέχει 5 φορές περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης και 5 φορές μεγαλύτερο εισόδημα από την προτεινόμενη επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών. Από την άλλη, μόνο 3,9 θέσεις εργασίας, συχνά χαμηλού εισοδήματος και εποχιακές, αποδίδονται κατά μέσο όρο σε κάθε ιχθυοκαλλιέργεια.
Ξεπερασμένες και ελλιπείς Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ)
Οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που χρησιμοποιήθηκαν για την έγκριση των ΠΟΑΥ στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά κακής ποιότητας, βασίζονται σε δεδομένα παλαιότερα των 9 ετών, έχουν σημαντικές παραλείψεις και δεν περιλαμβάνουν πλήρη ανάλυση των επιπτώσεων στις τοπικές υποδομές, την οικονομία και τον τουρισμό.
Υποστηρικτικό υλικό: [1]
Αποκλεισμός της συμμετοχής των κοινοτήτων
Η γνώμη των τοπικών κοινοτήτων δεν ζητήθηκε κατά την προετοιμασία των ΜΠΕ. Η δημόσια διαβούλευση είναι σύντομη, δεν δημοσιοποιείται επαρκώς και οι μελέτες είναι εκτενείς, γραμμένες σε επιστημονική ορολογία και συχνά παλιές, και άρα παρωχημένες. Σε πολλές περιπτώσεις κοινότητες και δημοτικές αρχές ενημερώθηκαν καθυστερημένα ή και καθόλου για τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις περιοχές τους.
Ιδιωτικοποίηση και έλλειψη ανεξάρτητης επίβλεψης δημόσιας γης
Ο σχεδιασμός των ΠΟΑΥ δίνει τη χρήση δασών, παράκτιων περιοχών και παραλιών αποκλειστικά στην ιχθυοκαλλιέργεια και αποκλείει ρητά οποιαδήποτε άλλη χρήση, για γιότινγκ, αλιεία ή κατοικία. Οι ιχθυοκαλλιέργειες έχουν την αποκλειστική ευθύνη διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού ελέγχου και της περαιτέρω επέκτασης σε δημόσια γη. Η τοπική αυτοδιοίκηση αποκλείεται από την εποπτεία της χρήσης γης και της επέκτασης των ιχθυοτροφείων.
Παράνομη χρήση γης
Οι ιχθυοκαλλιέργειες σε Πόρο και Αιτωλοακαρνανία κάνουν παράνομη χρήση χερσαίων εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με πρωτόκολλα κατεδάφισης που έχουν εκδοθεί, η εταιρεία πρέπει να κατεδαφίσει τις παράνομες εγκαταστάσεις στον Πόρο και να αποκαταστήσει την έκταση με δικά της έξοδα. Επίσης, πολλές ιχθυοκαλλιέργειες στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας και στις Εχινάδες νήσους λειτουργούν σε εκτάσεις που ανήκουν σε δήμους ή ιδιώτες χωρίς έγκριση.
Καταστροφή του περιβάλλοντος για ψίχουλα
Οι εταιρείες μισθώνουν τεράστιες εκτάσεις με συγκλονιστικά χαμηλό κόστος. Στον Πόρο και τη Σαλαμίνα πληρώνουν μόνο €12,50 ανά στρέμμα τον μήνα. Αυτό το ελάχιστο ενοίκιο καλύπτει μικρό μόνο μέρος της έκτασης που καταλαμβάνουν. Στον Πόρο θα πληρώνουν μόνο για 300 από τα 2.870 στρέμματα που θα τους παραχωρηθούν, ένα παράλογα χαμηλό κόστος €1,03 ανά στρέμμα τον μήνα.
Τι είναι η ΠΟΑΥ
Το 2011, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και παραμονές της κατάρρευσης της κυβέρνησης, η Ελλάδα θέσπισε έναν αμφιλεγόμενο και ελάχιστα κατανοητό νόμο για τη δημιουργία 25 προβλεπόμενων ζωνών υδατοκαλλιέργειας, γνωστό ως ΠΟΑΥ. Το ακρωνύμιο ΠΟΑΥ σημαίνει «Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών». Η νομοθεσία αυτή αύξησε δραματικά τις επιτρεπόμενες περιοχές για υδατοκαλλιέργεια, επεκτείνοντάς τες κατά 24 φορές, από 9.800 στρέμματα σε 240.000 στρέμματα, παραχωρώντας ουσιαστικά τεράστιες εκτάσεις της ακτογραμμής της χώρας σε ιδιωτικές εταιρείες για αποκλειστική χρήση και αυτοεπιτήρηση. Ενώ το συνολικό σχέδιο ΠΟΑΥ έχει εγκριθεί, κάθε καθορισμένη ζώνη πρέπει να υποβληθεί σε μια διαδικασία πολλών σταδίων, που ολοκληρώνεται με την έκδοση προεδρικού διατάγματος για την οριστικοποίηση της εγκατάστασής της.
Τι θέλουμε;
Να ακυρωθεί το σχέδιο ΠΟΑΥ
Πρώτο και κύριο αίτημα η άμεση κατάργηση της Κ.Υ.Α 31722/4-11-2011 περί «Έγκρισης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες» - ΦΕΚ 2505/Β/4-11-2011 - του Νοέμβριο 2011, που ήρθε να νομιμοποιήσει την υπάρχουσα άναρχη κατάσταση και τις σοβαρές περιβαλλοντικές της επιπτώσεις.
Το σχέδιο ΠΟΑΥ είναι ακραίο: βασίζεται σε ξεπερασμένα δεδομένα και ελαττωματικές μελέτες, επιτρέποντας ταυτόχρονα στις εταιρείες να αυτορυθμίζονται. Η επιλογή της τοποθεσίας είναι αναποτελεσματική και συχνά συνοδεύεται από έντονες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινότητες, ενώ παράλληλα απειλείται το περιβάλλον, καθώς οι περιοχές γύρω από τις υφιστάμενες ιχθυοκαλλιέργειες έχουν ήδη υποστεί σοβαρές ζημιές.
Η άμεση θεσμοθέτηση ενός αειφόρου Εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού, σύμφωνα με Ενεργή συμμετοχή των κοινοτήτων στις αποφάσεις και απαραίτητη η έγκριση από τους Δήμους
Δεύτερο, η άμεση θεσμοθέτηση ενός αειφόρου Εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού, σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες και την διεθνή εμπειρία, με την δεσμευτική γνώμη της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού.
Σχεδιασμοί τέτοιου μεγέθους, με σημαντικό περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό αποτύπωμα, οφείλουν να έχουν την έγκριση των τοπικών και γειτονικών κοινοτήτων. Η άποψη της τοπικής αυτοδιοίκησης να γίνει από γνωμοδοτική σε δεσμευτική.
Βέλτιστες διεθνείς πρακτικές για τον σχεδιασμό της υδατοκαλλιέργειας
Τρίτο, την θεσμοθέτηση ενός αειφόρου Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες, με άμεση κατηγοριοποίηση των τύπων υδατοκαλλιέργειας – εντατικές, εκτατικές κ,λπ. - και η αυστηρή κανονικοποίηση των όρων χωροταξίας τους σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία και την διεθνή εμπειρία. Ενδεικτικά:
- ελάχιστα επιτρεπόμενα βάθη εγκατάστασης (τουλάχιστον 50 μέτρα) και όχι τα 18 μέτρα που κατά νόμον ισχύει σήμερα,
- καταγραφή της Ποσειδωνίας,
- παρακολούθηση,
- ελάχιστες αποστάσεις από ακτογραμμή (τουλάχιστον 1,5 χλμ) και όχι 50 μέτρα από την γραμμή αιγιαλού, όπως κατά νόμον συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα,
- ελάχιστες αποστάσεις από περιοχές νατούρα (χερσαίες και θαλάσσιες), αρχαιολογικούς χώρους (ενάλιους και στη στεριά), εκβολές ποταμών, τουριστικές τοποθεσίες, Ποσειδωνίες, οικισμούς, βιομηχανικές εγκαταστάσεις κ.λπ
- απομάκρυνση εγκαταστάσεων υδατοκαλλιεργειών από κλειστούς κόλπους και ενιαία θαλάσσια οικοσυστήματα,
- διαρκείς έλεγχοι για την τήρηση της νομιμότητας και για την ποιότητα των παραγόμενων ψαριών κ.λπ.
Στην Ελλάδα έχουν τοποθετηθεί ιχθυοκαλλιέργειες σε κόλπους, κοντά στην ακτή, που είναι η πιο επιβλαβής τοποθέτηση κλωβών για το θαλάσσιο οικοσύστημα, τα λιβάδια ποσειδωνίας, αλλά και για οπτική ρύπανση. Κατά τον σχεδιασμό των υδατοκαλλιεργειών, είναι σημαντικό να υιοθετούνται οι βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, πάντα σε διαβούλευση με τις τοπικές κοινότητες και την τοπική αυτοδιοίκηση. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αυστηροποιήσει τις προδιαγραφές και το επίπεδο αξιοπιστίας των ερευνών για τις ΜΠΕ, ώστε να διασφαλίσει ότι οι μελέτες είναι αξιόπιστες και εξυπηρετούν το σκοπό τους: την προστασία του περιβάλλοντος και τη συμμετοχή της κοινότητας στη διαχείριση των δημόσιων πόρων. Το να επιτρέπουμε τα σημερινά χαμηλά πρότυπα συνιστά σοβαρή αμέλεια και απειλή για τη χώρα μας. Η Ελλάδα αξίζει και απαιτεί υψηλά πρότυπα, μεταξύ των οποίων να μην υπάρχουν ιχθυοκαλλιέργειες σε Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές.
Να ληφθεί υπόψη αυτό που αναφέρει και το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των Υδατοκαλλιεργειών (ΚΥΑ 31722/4-11-2011)
Τουρισμός και υδατοκαλλιέργειες είναι δραστηριότητες ασύμβατες μεταξύ τους και θα πρέπει να αποφεύγεται χωροθέτηση μονάδων σε περιοχές που παρουσιάζουν κάποιου είδους τουριστική ανάπτυξη. Μικρές τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις, που συνήθως έχουν ιδιοκτήτες/-ριες ντόπιους/-ες κατοίκους, που δίνουν εισόδημα και συγκρατούν πληθυσμό στις κοινότητες, συχνά πλήττονται από τέτοιου είδους εγκαταστάσεις.
Να προτιμηθεί μικρής κλίμακας καλλιέργεια φυκιών, διβάλβιδων ή φυτοφάγων ψαριών χωρίς υποστήριξη μη βιώσιμων μεθόδων
Η καλλιέργεια φυκιών, οστρακοειδών και φυτοφάγων ψαριών προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την εκτροφή σαρκοφάγων ψαριών, όπως χαμηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, βιωσιμότητα και λιγότερες εξωτερικές παρεμβάσεις. Καμία επιδότηση ή υποβαθμισμένα πρότυπα για τις ιχθυοκαλλιέργειες σαρκοφάγων ειδών και μη βιώσιμες βιομηχανικές ιχθυοκαλλιέργειες.
Ανεξάρτητη εποπτεία των επιχειρήσεων ιχθυοκαλλιεργειών χρηματοδοτούμενη από το κράτος
Προτείνουμε ανεξάρτητη εποπτεία των επιχειρήσεων ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία θα χρηματοδοτείται από την αύξηση των χαμηλών σήμερα ενοικίων θαλάσσιου χώρου. Αυτό θα διασφαλίσει βιώσιμες πρακτικές και συμμόρφωση με τις ρυθμιστικές διατάξεις, προς όφελος τόσο του περιβάλλοντος όσο και των τοπικών κοινοτήτων.
Καταβολή εγγυήσεων για τον καθαρισμό των ιχθυοτροφείων
Ζητάμε την εφαρμογή της καταβολής εγγυήσεων για τον καθαρισμό των ιχθυοκαλλιεργειών σε περίπτωση πτώχευσης, προκειμένου να αποτραπούν οι ιχθυοκαλλιέργειες-φαντάσματα - συμπεριλαμβανομένων και των υφιστάμενων ιχθυοκαλλιεργειών.
Διαφάνεια σχετικά με τις τροφές, τα φάρμακα, τις χημικές ουσίες και τη διατροφική αξία των ψαριών εκτροφής
Για την προστασία της δικής μας υγείας και της υγείας των παιδιών μας, είναι επιτακτική ανάγκη η κυβέρνηση και οι διεθνείς οργανισμοί να ξεκαθαρίσουν με τι τρέφονται και τι ουσίες δίνονται στα εκτρεφόμενα ψάρια μας.
Χάρτης των ΠΟΑΥ
Χάρτης των ΠΟΑΥ
Παρουσίαση της αύξησης σε κάθε περιοχή
Προσεχείς εκδηλώσεις
Concert for the protection of the sea from fish farms – with Lina Nikolokopoulou
Date & Time
Friday, 23 August 2024
7 – 11pm
Location
Eglise de la Trinité de Luxembourg, 1352
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis dapibus.Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis.
Spetses Day
Date & Time
Saturday, 24 August 2024
7 – 11pm
Location
Eglise de la Trinité de Luxembourg, 1352
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis dapibus.Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis.
Poros Day
Date & Time
Sunday, 25 August 2024
7 – 11pm
Location
Eglise de la Trinité de Luxembourg, 1352
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis dapibus.Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Curabitur pharetra eleifend aliquam. Praesent pulvinar arcu in convallis.
